Modh

1. Ar dtús, cuir an síoróip sa ghloine. Bí cúramach gan aon chuid a dhoirteadh ar na taobhanna (nó beidh orainn fanacht ar an tsíoróip ar fad dul síos go bun na gloine).
2. Ansin cuir an leacht níocháin leis go mall réidh.
3. Doirt an t‑uisce daite go réidh síos taobh na gloine.
4. Faoi dheireadh, cuir an ola cócaireachta leis agus lig do na leachtanna socrú síos ar feadh cúpla nóiméad.
5. Lig do na leachtanna scaradh ina n‑iomláine, ceann ar cheann.
6. Beidh na leachtanna agus na solaid is dlúithe gar don bhun agus beidh na leachtanna agus na solaid is lú dlúis ag an mbarr.

Nótaí an Mhúinteora

Tugtar crómatagrafaíocht ar an bpróiseas seo. (Tagann an focal “crómatagrafaíocht” ó dhá fhocal Gréigise: “chroma” a chiallaíonn “dath” agus “graphein” a chiallaíonn “scríobh”.) Is bealach í crómatagrafaíocht chun meascáin de cheimiceáin dhifriúla a scaradh óna chéile. Mar shampla, bíonn réimse dathanna difriúla i ndúigh pinn go minic. Bíonn tuaslagthacht dhifriúil ag na móilíní difriúla sa dúch. Is ionann tuaslagthacht agus an cumas atá ag an dúch tuaslagadh i sreabháin dhifriúla, uisce mar shampla. Tugtar tuaslagóir (uisce sa chás seo) ar an sreabhán ina dtuaslagann na móilíní dúigh. Mar gheall ar thréithe difriúla na móilíní sa dúch, bogann siad ag luasanna difriúla nuair a tharraingíonn an tuaslagóir síos an páipéar iad. Mar shampla, tá cúpla dath i ndúch dubh. Nuair a shníonn an tuaslagóir trí fhocal a scríobhadh i ndúch dubh, bíonn tionchar difriúil aige ar gach dath, agus cruthaítear saghas “tuar ceatha” dá bharr. Cabhraíonn an t‑uisce leis na dathanna scaradh óna chéile ar an bpáipéar. Úsáideann ceimiceoirí crómatagrafaíocht i saotharlanna chun meascáin ceimiceán a scaradh óna chéile.

Bíonn an‑tóir ar an turgnamh crómatagrafaíochta i measc daltaí de gach aois ach tá sé oideachasúil freisin; faigheann na daltaí taithí ar fhiosrúchán, tugann siad buille faoi thuairim faoi na dathanna atá i ngach dath, agus úsáideann siad scileanna breathnóireachta agus obair bhuíne chun an teicníc scartha seo a fhiosú. Ina dhiaidh sin, is féidir tabhairt faoi réimse gníomhaíochtaí breise ina dtagann na daltaí ar fhianaise chun í a chur i láthair.

Gníomhaíochtaí Breise

1. Tá an eachtra seo bunaithe ar theicnící a úsáidtear i saotharlanna coire chun samplaí dúigh a aimsítear ag láithreacha coire a imscrúdú. Tabhair dúshlán na ndaltaí leis an gcluiche CSI: Mistéir Bhrain. Inis do na daltaí go bhfuair an múinteoir nóta ar maidin ag rá go raibh a mhadra Bran ar iarraidh. Scríobhadh “Le grá, Bran” ag deireadh an nóta. Anois, tá a fhios ag gach duine gur madra é Bran agus nach féidir leis nóta a scríobh, mar sin ceapann an múinteoir go bhfuil duine éigin ag iarraidh bob a bhualadh air. Tá sé in amhras faoi thriúr: an chomharsa, an garraíodóir agus fear an bhainne. Taispeáin a bpinn do na daltaí agus iarr orthu Ceimic a úsáid chun a oibriú amach cé a scríobh an nóta! (Leideanna: Oibríonn bainteoir vearnais ingne go han‑mhaith mar thuaslagóir. Gearr scagpháipéar i ribíní páipéir atá 15cm ar fad agus 4cm ar leithead. Tarraing líne le peann luaidhe agus le rialóir thart ar 1 cm ó bhun an ribín. Leagtar na ribíní páipéir go réidh sna coimeádáin ansin ina bhfuil thart ar 0.5cm den tuaslagóir. D’fhéadfadh sé suas go 30 nóiméad a thógáil go mbeidh an dúch scartha ina chomhpháirteanna.)
2. Má úsáideann gach dalta dhá phíosa scagpháipéir, is féidir leo féileacáin nó feithidí cosúil leis an bpictiúr thíos a chruthú. Ceangail an dá phíosa scagpháipéir dá chéile agus úsáid réiteoirí píopa chun adharcáin a dhéanamh.

Bileoga Oibre

Tá trí bhileog oibre le gach turgnamh – ceann do na bunranganna, ceann do na meánranganna agus ceann do na hardranganna. Is féidir iad a chóipeáil go héasca agus a thabhairt do na daltaí i ndiaidh na gníomhaíochta nó mar obair baile.